Zakonsko rešenje u pogledu sastava skupštine doo
Zakon o privrednim društvima (Službeni glasnik RS, broj 36/2011, 99/2011, 83/201 – dr. Zakon i 5/2015) u članu 199. izričito propisuje:
„Skupštinu čine svi članovi društva.
Svaki član društva ima pravo glasa u skupštini srazmerno učešću njegovog udela u osnovnom kapitalu društva, osim ako je osnivačkim aktom drugačije određeno“.
Komentar
Temeljno pravilo Kompanijskog prava je određenje da Skupštinu društva sa ograničenom odgovornošću čine osnivači, odnosno članovi društva. To su lica koja su vlasnici udela u društvu sa ograničenom odgovornošću koje su stekli ulaganjem novčanih i/ili nenovčanih sredstava u osnovni kapital društva ili sticanjem udela na neki drugi način propisan Zakonom. Bazirano na tom svojstvu, postojanju vlasništva na udelu, fizičko ili pravno lice stiče tzv. kompanijska prava. Ta kompanijska prava se otvaruju kroz organe privrednog društva. A skupština je upravo jedan od tih organa, u kome vlasnici udela ostvaruju svaja prava (imovinska, upravaljačka i dr.). S obzirom na tu činjenicu Zakonodavac predviđa da je u nadležnosti skupštine, ukoliko osnivačkim aktom nije drugačije određeno, donošenje najbitnijih odluka o poslovanju i funkcionisanju društva.
Kako skupštinu društva čine članovi, ključno pitanje je kako članovi skupštine realizuju svoje pravo glasa?
U tom smislu kao i prethodni Zakon o privrednim društvima i sada je predviđeno kao opšte pravilo da član društva ima pravo glasa u Skupštini srazmerno veličini svog udela u osnovnom kapitalu društva. Primera radi član društva koji ima 80% udela na osnovu Zakona ima i 80% glasova na Skupštini društva. Međutim Osnivačkim aktom može biti predviđeno drugačije rešenje, odnosno odstupanje od srazmernosti kao pravila. Naime nekom članu se može dati pravo glasa u Skupštini koje pravo nije u srazmeri sa veličinom udela tog člana. Dakle napred pomenuti član društva koji je vlasnik 80% udela u društvu može imati više od 80% glasova na skupštini. Isto tako može imati i manje od 80% glasova na skupštini ukoliko je to tako predviđeno osnivačkim aktom. Ovakve klauzule se u jurisprudenciji nazivaju tzv. lavovskim klauzulama. Zanimiljovo je određenje koji je minimum ili maksimum odstupanja od navedenog pravila. Da li je moguće da neko bude član društva, a da nema pravo glasa u skupštini, ili obratno da neko ima 100 % glasova u Skupštini, što bi značilo da drugi nemaju pravo glasa. Zakon ne daje eksplicitni odgovor na ovo pitanje. On propisuje da je odstupanje dozvoljeno, ali ne određuje granice takvog odstupanja. Mišljenja smo da odstupanje treba ceniti od slučaja do slučaja uzimajući u obzir sve okolnosti slučaja, ali da potpuno lišenje prava glasa nije kompatibilno sa odredbama Zakona, te da treba izbegavati ekstremna rešenja.
U kontekstu iznetog, Osnivačkim aktom se način korišćenja glasova na Skupštini društva može odrediti u smislu obezbeđivanja posebnih prava članu društva prilikom donošenja nekih odluka Skupštine (npr. kod izbora direktora društva) ili prava veta na pojedine odluke Skupštine. U tom smislu Zakonodavac je ostao na razini prethodnog Zakonodavnog rešenja te je ostavio slobodu članovima društva da urede pitanje glasanja na skupštini društva. Ovakav pristup je praktičan i treba da omogući lakše i efikasnije funkcionisanje Skupštine društva, u skladu sa prethodnim dogovorom članova koji je iskazan u Osnivačkom aktu društva. Na kraju, nema bojazni da bi član društva, koji je na ovaj način možda dobio veći broj glasova u Skupštini, mogao dalje da umanjuje ili ugrožava prava drugih članova. Naime član 142. Zakona ne dozvoljava da se odluka o izmenama osnivačkog akta kojima se umanjuju prava nekog člana donese bez saglasnosti tog člana. Međutim, i ovde napominjemo, uzimanje u obzir granica autonomije volje koje je Zakonodavac poverio osnivačima društva sa ograničenom odgovornošću.
Zaključak
Skupštinu društva sa ograničenom odgovornošću čine svi osnivači, odnosno članovi društva. Svaki član društva ima pravo glasa u Skupštini srazmerno učešću njegovog udela u osnovnom kapitalu društva, osim ako je Osnivačkim aktom drugačije određeno.
Reference: Zakon o privrednim društvima (Službeni glasnik Republike Srbije, broj 36/2011, 99/2011, 83/2014, 5/2015); Zakon o postupku registracije u Agenciji za privredne registre (Službeni glasnik Republike Srbije, broj 99/2011); M.Vasiljević, Privredna društva, Beograd, 1999; M.Vasiljević, Kompanijsko pravo, Beograd, 2007; R.Pennington, Company Law, London, 1995; J.Farrar, Company Law, London, 1998.